Islandiyada vulqon otilishi har daqiqada sodir bo’lishi mumkin. Ba’zi ijtimoiy tarmoq foydalanuvchilari tabiiy ofat natijasida atmosferaga sayyoramizdagi barcha avtomobillar va samolyotlar ishlab chiqaradigan karbonat angidriddan ham ko’proq chiqariladi, deb noto’g’ri da’vo qilmoqda.
Vulqon Grindavik qishlog’iga tahdid solayotgani sababli, aholi so’nggi bir necha hafta davomida qattiq xavotirga tushgan bo’lib, u yerda 3000 dan ortiq odam yashaydi.
Aslida vulqonlardan ko’ra, inson faoliyati natijasida har yili atmosferaga 40-100 barobar ko’p karbonat angidrid chiqariladi.
Vulqonlar haqiqatan ham kul va zaxarli tutunlardan iborat ulkan bulutlarni chiqarishga qodir, ammo ularni antropogen issiqxona gazlari chiqindilari bilan solishtirib bo’lmaydi.
Deep Carbon Observatory tomonidan 2019-yilda o’tkazilgan tadqiqotga ko’ra, inson faoliyati har yili sayyoramizdagi barcha vulqon otilishlariga qaraganda atmosferaga taxminan 40-100 baravar ko’proq karbonat angidrid chiqaradi.
Vulqonlar global chiqindilarga ta’sir qiladimi?
Ha, bir necha kun davom etadigan vulqon faolligi, masalan, 2010-yilda Islandiya vulqonining otilishi Yevropadagi havo qatnovini deyarli bir oyga toʻxtatib qoʻygani iqlimga vaqtincha taʼsir qilishi mumkin.
Oltingugurt dioksidi kabi vulqon gazlari global sovutishga olib kelishi mumkin va issiqxona gazi bo’lgan vulqon karbonat angidrid global isishga hissa qo’shishi mumkin.
Biroq, Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) ma’lumotlariga ko’ra, ular antropogen emissiya kabi uzoq muddatli ta’sirga ega emas.
1980-yilda Qo’shma Shtatlardagi Sent-Xelens vulqoni otilishi paytida atmosferaga atigi to’qqiz soat ichida 10 million tonnaga yaqin karbonat angidrid tarqaldi. NASA hisob-kitoblariga ko’ra, odamlarga ayni shu miqdordagi karbonat angidrid chiqarish uchun atigi 2,5 soat kerak bo’ladi.
Bundan tashqari, faqat 2010 yilda insoniyatning karbonat angidrid chiqindilariga teng bo’lishi uchun 3500 ta shunday otilish kerak bo’ladi.
AQSh Geologik xizmati tomonidan o’tkazilgan tadqiqotga ko’ra, sayyoradagi barcha vulqonlar umumiy antropogen chiqindilardan karbonat angidridning 1 foizdan kamrog’ini chiqaradi.
