Ayni damda dunyoning qudratli valyutasi 20 ta davlat pul birligi hisoblanadi. Yevro o’zining 25 yilligini nishonlash arafasida yevro valyutasi bir nechta inqirozlarga uchradi, pandemiya sinovidan o’tdi va dunyodagi eng muhim pul birliklaridan biri sifatida murakkab o’ringa ega.
Yubiley sanasi yevrozona muammolar bilan qanday kurashganini va barqarorlikni ta’minlash uchun islohotlarni amalga oshirganini baholash imkoniyatidir. Yevropa Markaziy bankining sobiq prezidenti Jan-Klod Triche shunday eslaydi: “Yevroning yaratilishi haqiqiy yagona bozorga ega bo‘lish zarurati bilan bog‘liq edi. Bu muhim qaror, shuningdek, yagona Yevropaning o‘ziga xos tasdig’i, deklaratsiyasi edi. Va biz yevropaliklar haqiqatan ham jiddiy, mustahkam valyuta yaratishga qodir ekanimizni isbotladik”.
Chorak asrlik o’sish
Valyuta 1999-yil 1-yanvarda yaratildi. Keyin Yevropa Ittifoqining 11 ta davlati o’zlarining valyuta kurslari bo’yicha kelishib oldilar va YMBga yagona pul-kredit siyosatini olib borishni topshirdilar. O’shandan beri ularning oilasiga yana to’qqizta davlat qo’shildi. Hammasi bo’lib har kuni 350 million kishi yevrodan foydalanadi. Yevro AQSh dollaridan keyin jahon bozorlarida talab bo’yicha chempion bo’lib turibdi. Yevropa integratsiyasining bu noyob ramzini kelajakda nima kutmoqda?
Avvalo, boshqa davlatlar yevrozonaga qo’shilishi mumkin (Yevropa Ittifoqining bir nechta a’zolari qonuniy ravishda zarur iqtisodiy mezonlarga javob berganidan keyin yagona valyutaga o’tishlari shart). Yangi yuqori texnologiyali banknotalar modernizatsiya qilingan dizaynda chiqarilishga tayyorlanmoqda. Rejalar raqamli yevroni jadal rivojlantirishni ham o’z ichiga oladi.
Yevroni qabul qilgan mamlakatlarda yagona valyuta odamlarning kundalik hayotini o‘zgartirib, chet elda sayohat qilish, xarid qilish va o‘qishni osonlashtirdi. “Yevro kamida ikkita muammoga duch kelmoqda, – deydi 20 yoshli fransuz talabasi Tomas. – Ular raqamli yevro va yashil loyihalarga sarmoya kiritish uchun qulay pul siyosatini amalga oshirishdir”.
Yevro hududida yashovchilarning 79 foizi butun Yevropa Ittifoqi uchun yagona valyutani va 69 foizi esa o’z mamlakatlari uchun valyutani ma’qullaydi. Finlyandiya, Irlandiya va Germaniya eng ko’p mamnun davlatlar, Xorvatiya, Kipr va Italiya esa unga teskari holatda.
Ukrainadagi urush sababli yevrozonadagi yillik inflyatsiya 2022-yil oktabr oyida 10,6 foizga cho‘qqisiga chiqdi. Keyin u 2023-yil noyabrida 2,4 foizga tushdi (yevro ishga tushgandan beri o‘rtacha yillik inflyatsiya darajasi 1,95 foizni tashkil etadi).
